Allergenen vermijding

 

Vermijding van de stof of voedsel waar je allergisch voor bent lijkt in het begin eenvoudig.

- Wanneer je allergisch bent voor melk, nou dan drink je toch gewoon geen melk meer! Toch?

 

Maar veel producten bevatten verborgen ingrediënten daar waar je dit niet verwacht.

Als voorbeeld: wist je dat er sporen melk kunnen zitten in brood of in chips?

 

Belangrijk is dat je weet waar je precies op reageert en waar je jouw allergeen (de stof (voedsel) waar je allergisch voor bent) waarschijnlijk zult kunnen verwachten én hoe uit te vinden of het aanwezig is. We hopen dat de hieronder staande onderwerpen voor de vermijding van allergenen jou zullen helpen.

 

1. Lezen van Etiketten

 

Wanner uw kind een voedselallergie heeft, zal u binnen korte tijd een expert worden in productenverpakking en obscuur klinkende ingrediënten.

 

Leer uw kind al vanaf jonge leeftijd het belang van: voedseletiketten lezen, het stellen van vragen over voedsel, het identificeren van een bepaald voedsel én het niet accepteren van voedsel van anderen dan bekende, te vertrouwen volwassenen.

 

Elke keer dat uw kind onthoudt dat het een etiket moet lezen, vragen moet stellen of een allergiewoord herkent, versterk dat met een kus, een omhelzing of elk ander positief, liefdevol gebaar dat uw zoon of dochter graag heeft.

 

Wanneer uw kind te jong is om etiketten te lezen, kun je de ingrediënten op het etiket hardop voorlezen en vraag uw kind omstop te roepen wanneer hij of zij een allergiewoord hoort.

Het is ook belangrijk om al vanaf jonge leeftijd aan te leren naar welke woorden gezocht moet worden (bijv. melk, noten, ei, allergie).  Een idee is om voor uw kind een plakboek of kaarten te maken. maak in grote kleurrijke letters een lijst van het voedsel of stoffen die problemen kunnen geven.

 

Veel supermarkten gebruiken speciale "allergie informatie" aanduidingen of logo's om aan te geven dat hun producten iets bevat dat je moet vermijden. Etikettering varieert van merk tot merk. Er is geen nationale etiketteringstandaard.

 

Lees altijd de ingrediëntenlijst. Dit de plek waar de fabrikant - wettelijk verplicht - begrijpelijke informatie moet geven.

 

Enige woorden als waarschuwing:

Receptuur en productiemethoden kunnen veranderen. Zelfs wanneer u iets in het verleden (dus ook de week daarvoor) heeft gekocht dat geen problemen gaf, moet u het etiket elke keer weer nalezen.

Er zijn momenten dat u geen ingrediënten opsomming kunt raadplegen. Vers voedsel, zoals voor bakkerijproducten, is het niet verplicht om de ingrediënten bekend te maken.

 

Vraag er altijd naar wanneer u twijfelt.

 

2. "Kan bevatten" waarschuwingen

Voorverpakt voedsel wordt vaak gemaakt in fabrieken waar ook andere producten gemaakt worden. Dit betekent dat anderszins "allergeen vrije" producten soms kans hebben om besmet te worden met allergenen uit diezelfde fabriek.

 

Er zijn gewetensvolle fabrikanten die de moeite nemen om "allergeen vrije" productiefaciliteiten op te zetten. Echter, dit kan duur zijn, en om het risico in te dekken plaatsen veel fabrikanten een "kan bevatten" waarschuwing op alles dat in eenzelfde gebied wordt gemaakt.

De vorm waarin deze "kan bevatten" waarschuwing voorkomt varieert;

bijvoorbeeld:

"Is gemaakt in een fabriek waar ook [allergeen] wordt verwerkt"

"Is geproduceerd op een lijn waar ook [allergeen] gebruikt wordt."

of in dergelijke bewoordingen.

 

Dit kan zeer frustrerend zijn voor mensen met levensbedreigende allergieën, maar het is het echt niet waard om het risico te nemen met deze producten.

Zoals in de praktijk voorkomt en u ook op de website van het Nederlands Anafylaxis Netwerk kunt lezen, fouten komen voor.

 

3. Voor jezelf opkomen

 

Het is heel belangrijk om te leren voor jezelf op te komen.

Wees niet verlegen om te vragen wat er in een bepaald product zit - dit kan een zaak van levensbelang zijn.

 

Waar je ook bent. Bij een vriend thuis, in een restaurant, in een winkel, bakkerij, snackbar of patatkraam, leg uit dat je een allergie hebt met kans op een levensbedreigende reactie en dat het zeer belangrijk is dat je precies weet wat je eet!

Wanneer de persoon aan wie je dit vraagt het niet zeker weet of dat je vermoedt dat ze je proberen af te schepen, neem geen risico - eet iets anders.

 

Schoolfeestje of partijtje bij iemand thuis?

Juist in deze situaties is het moeilijk om overzicht te houden hoe je blootgesteld kunt worden aan het allergeen.

Hieronder een voorstelling van hoe besmetting kan gebeuren.

 

4. Wat te vermijden - allergenen lijsten

 

Wanneer er eten bereidt wordt voor allergische leerlingen of wanneer er eten ingekocht wordt voor een feest zoals St. Nicolaas, Kerstfeest, Pasen, een Zomer feest of een Sportdag, of gewoon een dagje uit en er wordt eten mee genomen. Dan moet al het voedsel nagekeken worden of er geen ingrediënten in zitten die schadelijk kunnen zijn voor allergische leerlingen.

Zelfs kleine hoeveelheden (sporen waarvoor gewaarschuwd wordt via "kan bevatten") kunnen fataal zijn voor zeer ernstig allergische leerlingen.

 

Kijk bij de naam van het voedsel voor informatie over wat te vermijden.

(deze informatie is een leidraad over wat er vermeden moet worden en zal niet volledig zijn, omdat elke allergische leerling anders is en elke situatie anders is. Het is dan ook zaak om bij de bereiding zeer goed op te letten dat er geen kruisbesmetting kan optreden.

 

Gebruik voor de bereiding dan ook apart schoongemaakte pannen en apart schoongemaakt keukengerei en borden en bestek.

Roer dus nooit met dezelfde pollepel in allerlei pannen want zo worden allergenen overgedragen.
Waarschijnlijk kunt u zelf ook allerlei voorbeelden bedenken, anders kunt u ook contact opnemen met het Nederlands Anafylaxis Netwerk.

 

Hieronder staan een aantal van de meest voorkomende allergenen: 

 

KIPPENEI

De meeste kinderen met kippeneiallergie hebben slechts milde symptomen, maar een paar krijgen ernstige levensbedreigende reacties. 

Etiketten op levensmiddelen moeten minutieus doorgelezen worden op zoek naar producten die ei of albumine bevatten 

De emulsiemaker bekend als lecithine (E322) kan verkregen zijn van ei, hoewel dit normaal gesproken niet gedaan wordt, maar wanneer je twijfelt, neem contact op met de fabrikant van het product.

Enkele kippenei allergische kinderen kunnen wel goed gekookte eieren (zoals bijvoorbeeld in cake) zonder enige ziekteverschijnselen eten, maar geen rauw of gedeeltelijk gekookt ei.

Anderen zijn zelfs allergisch voor goed gekookte eieren.

Veel verse pastaproducten bevat ei, maar je zult zeker pastaproducten kunnen vinden waar geen ei in zit. Kijk bij verschillende fabrikanten om het veilige product te vinden.

Vanaf 25 november 2005 jl. is het voor fabrikanten verplicht om op producten de belangrijkste allergenen te vermelden in normale eenvoudige benaming.

Maar ook hier: wanneer je twijfelt, neem contact op met de fabrikant.

 

Wanneer een kind een ernstige ei allergie heeft, is het van levensbelang dat ouders aangeven wat hun zoon of dochter wel kan hebben.

Enkele supermarkten leveren lijsten van hun eigen producten die vrij van ei zijn

 

MELK / MELKPRODUCTEN

De meeste kinderen met melkallergie hebben slechts milde symptomen, maar een paar krijgen ernstige levensbedreigende reacties. In ernstige gevallen, kunnen zelfs kleine hoeveelheden (sporen) symptomen uitlokken.

Gelukkig is ook hier weer de op 25 november 2005 ingevoerde regelgeving voor de etikettering van allergenen op voorverpakte levensmiddelen waardoor ook deze allergenen duidelijk benoemd moeten worden op producten.

Ook hier geldt weer, wanneer je twijfelt over een product, neem contact op met de fabrikant.

Het soort voedsel waar je aan zou kunnen denken is:  cakes, biscuits, taarten, brood, chips en andere soorten snacks, bewerkt vlees, voorbereide maaltijden, de meeste plantaardige margarines, jus mixen en desserts.

Wanneer een kind een ernstige melk allergie heeft, is het van levensbelang dat de ouders aangeven wat hun zoon of dochter wel kan hebben.

De ingrediëntenlijst kan verwijzen naar melk onder een minder bekende naam zoals caseïne of wei

Voedsel dat ook moet worden vermeden door iemand die allergisch voor melk is boter of alles waar boter in zit. Eveneens vermeden moet worden zijn: kaas, yoghurt, kwark, biogarde, vla en roomijsjes deze lijst is niet volledig. 

 

PINDA

Roosteren en hittebehandeling verminderen NIET de allergeniciteit van pinda of noten - ze kunnen zowel rauw of gekookt een reactie uitlokken.

Pinda is ook bekend onder de naam aardnoot, grondnoot, of apennootjes.

Het is redelijk normaal voor mensen met een pinda-allergie om ook op noten te reageren en andersom. Artsen adviseren daarom mensen met een pinda-allergie of notenallergie om op zeker te spelen en in alle gevallen pinda en noten te vermijden.

Pindaolie

Een onderzoek uitgevoerd in Southamptom (Engeland) gaf als uitkomst dat geraffineerde pindaolie weinig tot geen risico oplevert voor het grootste deel van mensen met een pinda-allergie. Dit in tegenstelling tot ongeraffineerde pindaolie, dat zeer waarschijnlijk de allergeniciteit zal behouden. 

 

Pas op voor saladedressing dat ongeraffineerde (herkenbaar aan de geur van pinda) pindaolie bevat. 

Pinda is een peulvrucht. in plaats van een noot, maar het is niet waarschijnlijk dat iemand andere peulvruchten vermijdt (zoals erwten, bonen en linzen) tenzij er bewijs is dat ze problemen veroorzaken.

 

SESAM

De opkomst van sesamallergie is waarschijnlijk gerelateerd aan het toegenomen gebruikt in de keuken: het wordt vaak gebruikt als smaakmaker en als decoratie.

Mensen die allergisch zijn voor sesam moeten dit volledig vermijden, zelfs 1 sesamzaadje kan een heftige reactie veroorzaken. Verhitten verminderd de allergeniciteit van sesam niet!

Gerechten die sesam bevatten zijn o.a. tahini, gomashio, hummus en halvah.

Chinese roerbakolie bevat soms sesamolie en er zijn ook meldingen van mensen die allergisch hebben gereageerd op veggie burgers, cocktailcrackers, creamcrackers, gerechten uit het Midden Oosten, Chinees en Japans eten, Roergebakken groenten en gezondheidssnacks omdat ze sesam bevatten.

Sesam olie moet beschouwd worden als extreem risicovol omdat het vast en zeker ongeraffineerde sesamolie zal bevatten. (is smaakvoller) en daarom de allergenen sesameiwitten zal bevatten die de allergische reacties kan uitlokken.

Brood en andere producten van bakkerijen in supermarkten moeten ook als verdacht worden beschouwd omdat deze besmet kunnen zijn met sesam van andere daar aanwezige producten.

 

VIS

Allergie voor vis – zoals kabeljauw en andere witvis - kunnen al optreden vanaf de kindertijd en is, wordt aangenomen, levenslang.

Mensen die reageren op één soort vis moeten wijs door op zeker te spelen en dienen alle vissoorten te vermijden (bijvoorbeeld bij een visbuffet) omdat er een groot risico op kruisbesmetting aanwezig is. Degenen met een allergie voor vis zouden waarschijnlijk schaal of schelpdieren kunnen eten maar ook hier is het van belang dat je je realiseert dat kruisbesmetting een groot risico kan zijn.

Enkele ingrediënten waar je naar moet kijken en moet vermijden zijn o.a. Surimi (een zeevisproduct dat aanwezig is enkele verwerkte levensmiddelen), Caesars Salad dressing, Worcestershire saus en Tapenade (die alle waarschijnlijk ansjovis bevatten)

 

Let op dat zeer kleine hoeveelheden vis een heftige reactie kan uitlokken. Er zijn mensen waarvan bekend is dat ze in een anafylactische shock gaan, na inhalatie van door de lucht verspreide allergenen op open vismarkten.

SCHAAL- en SCHELPDIEREN

Allergische reacties op schaaldieren zijn zeldzaam bij jonge kinderen. en wordt meestal niet gezien totdat de tienerjaren beginnen of  totdat ze volwassen zijn. Maar dit kan ook een weergave zijn van het feit dat jonge kinderen normaal gesproken geen schaaldieren in hun dieet hebben. 

Schaaldieren zijn biologisch NIET verwant met vis en kunnen worden onderscheiden in vier hoofdgroepen:  crustaceans (bijv. krab, kreeft, garnaal, grote garnaal (Gamba)); bivalves (bijv. . mosselen, oesters, Kamschelp (St.. Jacobs-), ); gastropods (bijv. slakken) and cephalopods (bijv. pijlinktvis, inktvis, octopus).

Degenen die allergisch zijn voor een soort van de schaaldieren worden vaak geadviseerd om ALLE schaal en schelpdieren te vermijden tengevolge van het risico op kruisbesmetting (een soort schaal of schelpdier kan in aanraking geweest zijn met een ander op de vismarkt).

Dat is ook de reden waarom ze ook alle vis vermijden.

 

NOTEN

Noten omvatten Amandel, Brazielnoten, Cashewnoten, Hazelnoten, Pistachenoten en Walnoten. Ze zijn biologisch niet verwant aan pinda, dit is een peulvrucht. Noten en Pinda's zijn de meest voorkomende allergenen met de ernstigste reacties in Nederland. 

Wanneer je allergisch bent voor amandelen, vermijdt dan ook amandelessence. 

Roosteren en hittebehandeling verminderd niet de allergeniciteit van noten of pinda's. 

Voedseletiketten moeten zeer goed gelezen worden!

Voedsel waarvan aannemelijk is dat ze pinda of noten bevatten zijn: cakes, koekjes, snoep, veggie burgers, salades en salade dressings, pesto en tapenade, en Indiase, Chinese, Thaise of Indonesische gerechten. Marsepein en praline worden beide gemaakt met noten.

Het is vrij gewoon dat iemand die allergisch is voor pinda ook op noten kan reageren, en vica versa.

Artsen adviseren vaak aan mensen met pinda -allergie of notenallergie om op zeker te spelen en ALLE noten en pinda en producten daarvan te vermijden.

5. Allergenen vermijding op school/universiteit

Het is nodig dat er contact opgenomen wordt en dat er samengewerkt wordt met het personeel van de school (leerkrachten, invalkrachten, ouders die helpen en personeel dat eten bereidt of verkoopt in de kantine of op school) om er zeker van te zijn dat iedereen die met uw kind in contact kan komen weet waar uw kind allergisch voor is en hoe blootstelling te vermijden is.

Een zinvolle manier om dit te regelen is een actieplan op te maken en een persoonlijk protocol op te stellen. Hierin staat de basale informatie, richtlijnen en procedures die nodig zijn voor de organisatie van een zo veilig mogelijke omgeving voor het allergische kind dat kans heeft op anafylaxis. Het protocol kan besteld worden bij het Nederlands Anafylaxis Netwerk.

 

Bannen van Allergenen

Het Nederlands Anafylaxis Netwerk is niet voor een "ban" op pinda of noten op school. Een "ban" op deze producten kan aanleiding geven om ook andere allergenen geband te willen krijgen, en dat is een ondoenlijke zaak en ook niet reëel. Maar belangrijker is dat een "ban" een vals gevoel van veiligheid kan gaan geven aan het kind en het kind daardoor niet goed meer gaat opletten omdat het er op gaat vertrouwen dat "zijn" omgeving veilig is. Het is juist zaak dat het voedselallergische kind zich realiseert dat er allergenen waar op hij of zij kan reageren in zijn omgeving aanwezig zijn en dat hij of zij daarop alert moet zijn. Als er in overleg met de leerkracht voor de beheersing van de blootstelling geen allergeen in de klas aanwezig mag zijn dan is dat een afspraak tussen leerkracht en ouder. Hierbij zullen ook de andere ouders geïnformeerd worden en zal de beheersing voor de leerkracht minder stress geven.

 

Hoewel er nog niet veel scholen zijn waar maaltijden te verkrijgen zijn, zijn er wel scholen waar dit gebeurt en gezamenlijk wordt gegeten. Deze trend is ingezet en breidt zich langzaam uit.

 

Leer het kind zo vroeg mogelijk om geen voedsel (dus ook een snoepjes, koekjes of snacks (chips) aan te nemen tenzij hij of zij weet wat er in zit en dat het veilig is om te eten.

Het kan op school voorkomen dat goedbedoelende ouders of leerkrachten vergeten dat uw kind allergisch is. Moedig uw kind aan om voor zich zelf op te komen en zich uit te spreken. Vertel hem of haar dat je zijn of haar beslissing zal steunen om bepaald voedsel niet te eten, ondanks wat de leerkracht of andere mensen zeggen. Voor zich zelf opkomen zal het kind versterken om verantwoordelijkheid te nemen in alle situaties.

U  zult moeten beslissen of uw kind met de schoolmaaltijden mee eet of het zelf meegebrachte eten.

Dit zal afhangen van veel verschillende factoren en er kan vor beide opties iets gezegd worden. - met een voorverpakt lunchpakket heeft u de geruststelling dat u precies weet wat er in zit - Maar als er een goede communicatie en goed overleg is met het personeel dat de catering (eten bereiding en verzorging) doet, kan de school zorgen voor hoge kwaliteit, allergeen vrije maaltijden (net zoals thuis)

 

Andere gelegenheden waar uw kind zijn of haar allergie ter sprake kunnen komen zijn voedsel en kooklessen en kunst en handenarbeid lessen. En weer, Spreek met de betreffende leerkrachten en moedig uw kind aan om er iets van te zeggen wanneer er iets niet in orde is. 

6. Voorverpakte lunches versus eten bereidt op school

 

Wat is de veiligste keuze voor het eten op school? Dit zal afhankelijk zijn van jezelf.

Er is iets voor te zeggen om je eigen - thuis bereidde - eten mee te nemen naar school. Je zult dan precies weten wat je eet.

 

Maar soms is het eten op school, in de kantine of op de campus gewoonweg eenvoudiger - zolang het keukenpersoneel het vertrouwen hebben dat ze veilige maaltijden kunnen bereiden.

 

Elke optie heeft voordelen voor mensen met allergieën. Welke je kiest hangt af van je eigen voorkeuren, jouw ouders, en wat je vrienden doen.